Zwanger worden lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet altijd. Als een zwangerschap uitblijft, kan dat vragen oproepen. Hoe weet je dat je onvruchtbaar bent? Welke signalen geeft je lichaam? En wanneer is het verstandig om medische hulp te zoeken? Dit artikel geeft een duidelijk en concreet antwoord op deze vragen.
Hoe weet je dat je onvruchtbaar bent?
Onvruchtbaarheid wordt medisch gezien als het niet kunnen verwekken van een kind na 12 maanden regelmatig onbeschermde seks. Voor vrouwen ouder dan 35 jaar wordt geadviseerd om na 6 maanden medische hulp te zoeken, omdat de vruchtbaarheid vanaf die leeftijd sneller afneemt.
Niet zwanger worden betekent niet per definitie dat je onvruchtbaar bent. Er kunnen meerdere oorzaken zijn die een zwangerschap bemoeilijken. Deze kunnen zowel bij mannen als vrouwen liggen, of een combinatie van beide. De signalen en oorzaken verschillen per persoon, maar sommige patronen komen veel voor.
Welke signalen wijzen op verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen?
Je lichaam kan subtiele of duidelijke signalen geven dat zwanger worden moeilijker kan zijn. Dit zijn de meest voorkomende tekenen:
- Onregelmatige of uitblijvende menstruaties – Dit kan duiden op een probleem met de eisprong, zoals een hormonale verstoring of een aandoening als PCOS (polycysteus-ovariumsyndroom).
- Ernstige menstruatiepijn of hevig bloedverlies – Dit kan een teken zijn van endometriose of vleesbomen, beide aandoeningen die de vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden.
- Chronische bekkenpijn – Dit kan veroorzaakt worden door infecties, verklevingen of endometriose.
- Herhaalde miskramen – Als je meerdere miskramen hebt gehad, kan dat wijzen op een genetische afwijking, hormonale disbalans of een probleem met de baarmoeder.
Welke signalen wijzen op verminderde vruchtbaarheid bij mannen?
Mannen merken minder snel of er iets mis is met hun vruchtbaarheid, maar de volgende symptomen kunnen een teken zijn:
- Problemen met erectie of ejaculatie – Dit kan wijzen op hormonale afwijkingen of fysieke blokkades.
- Pijn of zwelling in de testikels – Dit kan duiden op een infectie, een spatader (varicocèle) of een andere afwijking.
- Laag libido en weinig lichaamsbeharing – Dit kan duiden op een laag testosterongehalte, wat de spermaproductie beïnvloedt.
- Abnormale zaadlozingen – Als het sperma waterig is of een afwijkende kleur of geur heeft, kan dit een teken zijn van een infectie of een lage zaadkwaliteit.
Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van onvruchtbaarheid?
Bij vrouwen zijn de meest voorkomende oorzaken:
- Hormonale verstoringen, zoals PCOS, een traag werkende schildklier of een vroege overgang.
- Eileiderblokkades, waardoor de eicel niet bij de baarmoeder kan komen.
- Endometriose, waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit en verklevingen kan veroorzaken.
- Baarmoederafwijkingen, zoals een afwijkende vorm of vleesbomen die innesteling van een embryo kunnen verhinderen.
Bij mannen zijn de meest voorkomende oorzaken:
- Slechte spermakwaliteit – Een laag aantal, slechte beweeglijkheid of afwijkende vorm van zaadcellen.
- Hormonale problemen – Zoals een tekort aan testosteron.
- Fysieke blokkades – Zoals een afgesloten zaadleider, waardoor sperma de ejaculatie niet bereikt.
Daarnaast spelen leefstijl en omgevingsfactoren een rol, zoals roken, alcoholgebruik, overgewicht, chronische stress en blootstelling aan schadelijke stoffen.
Hoe wordt onvruchtbaarheid vastgesteld?
Als je twijfelt over je vruchtbaarheid, kun je via medische tests laten onderzoeken of er een probleem is. Mogelijke onderzoeken zijn:
Voor vrouwen:
- Bloedonderzoek – Om hormoonspiegels zoals oestrogeen, progesteron en FSH te meten.
- Echografie – Om de eierstokken en baarmoeder te beoordelen.
- HSG (hysterosalpingografie) – Een röntgenonderzoek om te kijken of de eileiders open zijn.
Voor mannen:
- Sperma-analyse – Om de hoeveelheid, beweeglijkheid en vorm van de zaadcellen te onderzoeken.
- Bloedonderzoek – Om de hormoonspiegels te testen.
Deze tests kunnen helpen om een diagnose te stellen en een behandelingstraject in te zetten.
Wat kun je doen als je onvruchtbaar blijkt te zijn?
Onvruchtbaarheid betekent niet altijd dat een zwangerschap onmogelijk is. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk, afhankelijk van de oorzaak:
- Hormonale therapieën – Medicatie om de eisprong of spermaproductie te stimuleren.
- IUI (Intra-uteriene inseminatie) – Sperma wordt direct in de baarmoeder ingebracht om de kans op bevruchting te vergroten.
- IVF (In-vitrofertilisatie) – Een eicel wordt buiten het lichaam bevrucht en teruggeplaatst in de baarmoeder.
- Chirurgie – Soms is een operatie nodig om blokkades in eileiders of zaadleiders te verwijderen.
Als medische behandelingen niet succesvol zijn, kunnen koppels overwegen om adoptie, pleegzorg of andere alternatieven te bekijken.
Veelgestelde vragen
1. Hoe lang moet je proberen voordat je je zorgen moet maken?
Als je jonger bent dan 35, wordt geadviseerd om na 1 jaar een arts te raadplegen. Boven de 35 jaar wordt aangeraden om na 6 maanden hulp te zoeken.
2. Kan stress invloed hebben op vruchtbaarheid?
Ja, langdurige stress kan de hormoonbalans verstoren en bij zowel mannen als vrouwen de vruchtbaarheid verminderen.
3. Kun je onvruchtbaarheid voorkomen?
Sommige oorzaken zijn genetisch of medisch en niet te voorkomen. Wel kan een gezonde levensstijl met goede voeding, beweging en het vermijden van roken en alcohol een positieve invloed hebben.
4. Kun je onvruchtbaar zijn zonder symptomen?
Ja, sommige vruchtbaarheidsproblemen geven geen duidelijke signalen en worden pas ontdekt na een medisch onderzoek.
5. Wat als slechts één van de partners een vruchtbaarheidsprobleem heeft?
Veel koppels waarbij slechts één partner een vruchtbaarheidsprobleem heeft, kunnen met medische hulp toch een zwangerschap bereiken.
Als je twijfelt over je vruchtbaarheid, is het verstandig om contact op te nemen met een arts. Hoe eerder je duidelijkheid hebt, hoe meer mogelijkheden er zijn!